Głównymi aktami prawnymi obowiązującymi dotyczącymi stosowania środków ochrony roślin są:
- Ustawa o środkach ochrony roślin z 8 marca 2013 r. (t.j. Dz. U. z 2019, poz. 1900).
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 1107/2009 z dnia 21 października 2009 dotyczące wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin i uchylające dyrektywy Rady 79/117/EWG i 91/414/EWG.
- Art. 21. Opakowania jednostkowe środków ochrony roślin wprowadzanych do obrotu:
1) są szczelnie zamknięte i nieuszkodzone;
2) są zaopatrzone w etykietę:
a) zatwierdzoną,
b) sporządzoną w języku polskim;
3) spełniają wymagania określone w zezwoleniu na wprowadzanie środka ochrony roślin do obrotu lub pozwoleniu na handel równoległy.
- Art. 22. Informacje, o których mowa w art. 49 ust. 4 rozporządzenia nr 1107/2009, umieszczone na opakowaniu wprowadzanego do obrotu materiału siewnego zaprawionego środkiem ochrony roślin, sporządza się w języku polskim.
- Art. 23. Środek ochrony roślin, który został wprowadzony do obrotu przed upływem okresu ważności zezwolenia na jego wprowadzanie do obrotu lub pozwolenia na handel równoległy, po upływie tego okresu może:
1) pozostawać w obrocie przez okres 6 miesięcy po upływie okresu ważności tego zezwolenia albo pozwolenia,
2) być unieszkodliwiany, składowany i stosowany przez okres 12 miesięcy po upływie okresu, o którym mowa w pkt 1 – chyba że w zezwoleniu na wprowadzanie środka ochrony roślin do obrotu lub pozwoleniu na handel równoległy lub decyzji w sprawie cofnięcia tego zezwolenia lub pozwolenia określono inaczej.
„Art. 24. 1. Środek ochrony roślin wprowadzony do obrotu może pozostawać w obrocie i być stosowany po upływie terminu jego ważności przez okres nie dłuższy niż 12 miesięcy jeżeli wyniki badań trwałości tego środka ochrony roślin, przeprowadzone przez laboratorium posiadające certyfikat Dobrej Praktyki Laboratoryjnej wydany na podstawie art. 16 ust. 4 ustawy z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach (Dz. U.Nr 63, poz. 322 oraz z 2012 r. poz. 908) lub uzyskany w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej na podstawie przepisów obowiązujących w tym państwie, potwierdzają jego przydatność do zastosowania zgodnie z przeznaczeniem.
2. Badania, o których mowa w ust. 1, przeprowadza się na koszt zainteresowanego podmiotu, zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 84 lit. c rozporządzenia nr 1107/2009.
3. Laboratorium, o którym mowa w ust. 1, wydaje dokument potwierdzający przydatność środka ochrony roślin do zastosowania zgodnie z przeznaczeniem, po upływie terminu jego ważności, zawierający w szczególności:
1) nazwę laboratorium;
2) numer dokumentu i datę jego wydania;
3) nazwę, numer partii i termin produkcji środka ochrony roślin;
4) okres, w jakim środek ochrony roślin może być wprowadzany do obrotu i stosowany, po upływie terminu jego ważności.
- Art. 31. Zabrania się:
1) zbywania środka ochrony roślin oraz składania oferty zbycia takiego środka:
a) osobie, której zachowanie wskazuje, że znajduje się w stanie nietrzeźwości, lub osobie niepełnoletniej,
b) w opakowaniu zastępczym,
c) w pomieszczeniu, w którym jest prowadzona sprzedaż żywności lub pasz, chyba że w przypadku środka ochrony roślin przeznaczonego dla użytkownika nieprofesjonalnego środek ten jest przechowywany pod zamknięciem w sposób zapewniający brak jego kontaktu z żywnością lub paszą,
d) przy zastosowaniu automatu, samoobsługi lub sprzedaży dokonywanej poza punktem stałej lokalizacji (sprzedaż obwoźna i obnośna na targowiskach w rozumieniu przepisów o podatkach i opłatach lokalnych),
e) po upływie terminu jego ważności, z zastrzeżeniem art. 24;
2) podawania informacji niezgodnych z zawartymi w etykiecie wymaganiami, o których mowa w art. 31 ust. 1–3 lub ust. 4 lit. a–d lub lit. f–h rozporządzenia nr 1107/2009.
Etykieta jest główną informacją na temat stosowania środka ochrony roślin, dlatego bezwzględnie należy się dokładnie z nią zapoznać.
- Art. 33. 1. W przypadku stwierdzenia, że wprowadzono do obrotu:
1) środek ochrony roślin:
a) bez wymaganego zezwolenia na jego wprowadzanie do obrotu albo pozwolenia na handel równoległy, lub
b) niespełniający wymagań określonych w zezwoleniu na jego wprowadzanie do obrotu albo pozwoleniu na handel równoległy, lub
c) którego skład lub właściwości fizyczne, lub właściwości chemiczne określone w dokumentacji tego środka zostały zmienione, lub
d) w opakowaniu nieszczelnym lub uszkodzonym, lub
e) w opakowaniu zastępczym, lub
f) któremu upłynął termin ważności, z zastrzeżeniem art. 24, lub
2) produkt, który imituje środek ochrony roślin lub podrobiony środek ochrony roślin
– wojewódzki inspektor, w drodze decyzji, na koszt posiadacza środka ochrony roślin lub produktu, który imituje środek ochrony roślin lub podrobionego środka ochrony roślin, nakazuje niezwłoczne wycofanie z obrotu tego środka lub produktu.
- Środki ochrony roślin, produkty, które imitują środki ochrony roślin oraz podrobione środki ochrony roślin, wycofane z obrotu na podstawie decyzji, o której mowa w ust. 1, stają się odpadami w rozumieniu przepisów o odpadach.
- Art. 35. 1. Środki ochrony roślin należy stosować w taki sposób, aby nie stwarzać zagrożenia dla zdrowia ludzi, zwierząt oraz dla środowiska, w tym przeciwdziałać zniesieniu środków ochrony roślin na obszary i obiekty niebędące celem zabiegu z zastosowaniem tych środków oraz planować stosowanie środków ochrony roślin z uwzględnieniem okresu, w którym ludzie będą przebywać na obszarze objętym zabiegiem (prewencja).
Na podstawie art. 40 ust.1 ustawy z dnia 8 marca 2013r. o środkach ochrony roślin (Dz.U. poz. 455) oraz Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju wsi z dnia 31 marca 2014r., Poz. 516 w sprawie warunków stosowania środków ochrony roślin zarządza się co następuje:
§ 2. 1. Środki ochrony roślin, z zastrzeżeniem § 5, stosuje się na terenie otwartym przy użyciu:
1) sprzętu naziemnego w odległości co najmniej 20 m od pasiek,
2) opryskiwaczy ciągnikowych i samobieżnych polowych lub sadowniczych w odległości co najmniej 3 m od krawędzi jezdni dróg publicznych, z wyłączeniem dróg publicznych zaliczanych do kategorii dróg gminnych oraz powiatowych,
3) opryskiwaczy ciągnikowych i samobieżnych sadowniczych w odległości co najmniej 3 m od zbiorników i cieków wodnych oraz terenów nieużytkowanych rolniczo, innych niż będących celem zabiegu z zastosowaniem środków ochrony roślin,
4) opryskiwaczy ciągnikowych i samobieżnych polowych w odległości co najmniej 1 m od zbiorników i cieków wodnych oraz terenów nieużytkowanych rolniczo, innych niż będących celem zabiegu z zastosowaniem środków ochrony roślin.
- chyba że w etykiecie środków ochrony roślin podano większe odległości od tych miejsc lub obiektów, po uwzględnieniu których można stosować te środki.
Tereny nieużytkowanych rolniczo, innych niż będących celem zabiegu z zastosowaniem środków ochrony roślin to między innymi: miedze, zabudowania gospodarskie, budynki mieszkalne, zadrzewienia, płoty, granice działek rolnych czy pól uprawnych.
2. Odległości od zbiorników i cieków wodnych są mierzone w linii prostej od krawędzi koryta naturalnego cieku wodnego, kanału lub rowu lub górnej krawędzi misy zbiornika wodnego.
§ 3. Środki ochrony roślin na terenie otwartym stosuje się, jeżeli prędkość wiatru nie przekracza 4 m/s.
Niestety przepisy prawa nie uwzględniają postępu techniczne takiego, jak: pomocniczy strumień powietrza, rozpylacze antyznoszeniowe: o kroplach zgrubionych czy eżektorowych, gdzie producent danej techniki antyznoszeniowej określa do jakiej prędkości wiatru możemy daną technikę stosować.
§ 5. Środki ochrony roślin, dla których zostało wydane zezwolenie na wprowadzanie do obrotu przed dniem 14 czerwca 2011r. i których etykieta nie określa minimalnej odległości, w jakiej można je stosować od zbiorników i cieków wodnych, mogą być stosowane na terenie otwartym przy użyciu opryskiwaczy ciągnikowych i samobieżnych polowych lub sadowniczych, jeżeli miejsce ich stosowania jest oddalone o co najmniej 20 m od zbiorników i cieków wodnych.
- Art. 36. 1. Zabrania się stosowania środków ochrony roślin, które zostały zgodnie z przepisami rozporządzenia nr 1272/2008 zaklasyfikowane jako stwarzające zagrożenie dla zdrowia człowieka, na terenach placów zabaw, żłobków, przedszkoli, szkół podstawowych, szpitali, stref ochronnych „A” wydzielonych na obszarach uzdrowisk lub obszarach ochrony uzdrowiskowej w rozumieniu przepisów o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych.
- Art. 46. 1. Jeżeli wojewódzki inspektor, w toku kontroli stosowania środków ochrony roślin, stwierdzi, na podstawie wyników badań laboratoryjnych próbek płodów rolnych, że te płody rolne zawierają pozostałości środków ochrony roślin w ilości stwarzającej zagrożenie dla zdrowia konsumenta tych płodów rolnych:
1) zakazuje, w drodze decyzji, przeznaczania tych płodów rolnych do spożycia przez ludzi i ich wprowadzania do obrotu, w tym do innych państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw trzecich, z przeznaczeniem do spożycia przez ludzi oraz określa sposób ich zagospodarowania lub
2) jeżeli te płody rolne zostały wprowadzone do obrotu – stosuje procedurę powiadamiania zgodnie z systemem wczesnego ostrzegania o niebezpiecznej żywności i paszach w rozumieniu przepisów o bezpieczeństwie żywności i żywienia.
2. Decyzja, o której mowa w ust. 1 pkt 1, podlega natychmiastowemu wykonaniu.
Pamiętajmy, że PIORiN ma prawo skontrolować nie tylko płody rolne w magazynie u rolnika, ale także dokonać pobrania próbek roślin bezpośrednio na polu uprawnym.
- Art. 73. Urząd obsługujący ministra właściwego do spraw rolnictwa gromadzi informacje o zatruciach:
1) ludzi – środkami ochrony roślin;
2) pszczół – środkami ochrony roślin.
- Art. 74. Minister właściwy do spraw rolnictwa udostępnia informacje dotyczące środków ograniczających ryzyko związane ze stosowaniem środków ochrony roślin dla zdrowia ludzi, zwierząt oraz dla środowiska na stronie internetowej administrowanej przez urząd obsługujący ministra właściwego do spraw rolnictwa.
Opryskiwanie upraw w czasie oblotów pszczół nie powinno być przeprowadzane, nawet jeżeli w etykiecie jest zapis, że preparat jest praktycznie nie szkodliwy dla pszczół. Tutaj powinniśmy kierować się przede wszystkim zasadami moralnymi i wykonać te zabiegi po oblocie pszczół.
Pamiętajmy, że pszczoły to owady pożyteczne i wszyscy mamy korzyści z pracy jaką wykonują pszczoły dla naszego środowiska i życia ludzi.
W związku z eliminowaniem do 2030 r. substancji czynnych w bardzo dużej ilości, pamiętajmy, że przepisy te będą coraz bardziej rygorystyczne.
Przestrzeganie prawa dotyczącego stosowania środków ochrony roślin spoczywa na użytkownikach profesjonalnych (rolnikach). Należy dołożyć wszelkich starań, aby zapoznać się z obecnym prawem i jego zmianami bieżącymi. Zapraszamy do konsultacji ze specjalistami i doradcami z PODR.
Opracował: Jarosław Muzyka
