Obowiązujące wybrane akty prawne dotyczące kontroli stosowania środków ochrony roślin

Kontrola stosowania środków ochrony roślin w gospodarstwie wynika z następujących aktów prawnych:

1. Ustawa o Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa z 13 lutego 2020 r. (Dz.U. 2021, poz.147).
2. Ustawa o środkach ochrony roślin z 8 marca 2013 r. (t.j. Dz. U. z 2019, poz. 1900).
3. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 1107/2009 z dnia 21 października 2009  dotyczące wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin i uchylające dyrektywy Rady 79/117/EWG i 91/414/EWG.

Kontrole w zakresie stosowania środków ochrony przeprowadzane są przez inspektorów PIORiN

bez wcześniejszego zawiadomienia.

Kontrola stosowania środków ochrony roślin w gospodarstwie (czego dotyczy):

1. Uprawnienia do stosowania środków ochrony roślin.
2. Sprawność techniczna opryskiwacza.
3. Przechowywanie środków ochrony roślin.
4. Dokumentacja dotycząca stosowania środków ochrony roślin.

Ważne definicje z ustawy o środkach ochrony roślin:

Użytkownik profesjonalny – osoba fizyczna, która stosuje środki ochrony roślin w celach innych niż własne niezarobkowe potrzeby, w szczególności w ramach działalności gospodarczej lub zawodowej, w tym w rolnictwie i leśnictwie;

Użytkownik nieprofesjonalny – osoba fizyczna, która stosuje środki ochrony roślin, niebędąca użytkownikiem profesjonalnym.

Uprawnienia do stosowania środków ochrony roślin:

• stosowania środków ochrony roślin – użytkownicy profesjonalni (głównie rolnicy).
• doradztwa dotyczącego środków ochrony roślin – (sprzedawcy środków ochrony roślin).
• integrowanej produkcji roślin (prowadzona jest uprawa roślin zgodnie z metodyką określoną dla tej uprawy).
• nie wcześniej niż przed upływem 5 lat, przed nabyciem tych środków, ukończyły szkolenie wymagane od użytkowników profesjonalnych w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w państwie będącym stroną umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, na podstawie przepisów obowiązujących w tym państwie, potwierdzone dokumentem o ukończeniu tego szkolenia, lub przedstawiły inny dokument wydany na podstawie przepisów obowiązujących w tym państwie, potwierdzający uzyskanie uprawnień do nabywania środków ochrony roślin przeznaczonych dla użytkowników profesjonalnych.

Szkolenia dzielimy na:

– szkolenie podstawowe (dla osób, które nie posiadają przeszkolenia wyżej wymienionego),

– szkolenie uzupełniające (dla osób, które posiadają już szkolenie podstawowe),

Zaświadczenia ważne są 5 lat od daty ukończenia szkolenia (liczy się data dzienna).

Stan prawny w okresie trwania epidemii:

Zgodnie z art. 73 ustawy z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz. U. 2020 poz. 695) ustawodawca wprowadził zmiany w ustawie z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, i innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 374, 569 i 568), poprzez dodanie m.in.

Art. 15zzzzy. Szczególne rozwiązania w zakresie badania, nabywania, zbywania i stosowania środków ochrony roślin.

1.  (…)
2. W okresie obowiązywania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonych na podstawie ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2 oraz w okresie 30 dni od dnia odwołania tych stanów dopuszcza się:

3) nabywanie środków ochrony roślin przeznaczonych dla użytkowników profesjonalnych w rozumieniuart. 2 pkt 24 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin przez osoby, które nie spełniają wymagań określonych w art. 28 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin

4) wykonywanie zabiegów z zastosowaniem środków ochrony roślin przeznaczonych dla użytkowników profesjonalnych w rozumieniuart. 2 pkt 24 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin przez osoby, które nie spełniają wymagań określonych w art. 41 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin.

Sprawność techniczna opryskiwacza:

Do zabiegu z zastosowaniem środków ochrony roślin używa się sprzętu przeznaczonego do stosowania środków ochrony roślin, który:

1)   użyty zgodnie z przeznaczeniem nie stwarza zagrożenia dla zdrowia ludzi, zwierząt oraz dla środowiska;

2)   jest sprawny technicznie i skalibrowany, tak aby zapewnić prawidłowe stosowanie środków ochrony roślin.

2.   Sprzęt przeznaczony do stosowania środków ochrony roślin, będący w użytkowaniu przez użytkowników profesjonalnych, który w przypadku braku sprawności technicznej może stwarzać szczególne zagrożenie dla zdrowia ludzi, zwierząt lub dla środowiska, poddaje się okresowym badaniom w celu potwierdzenia tej sprawności.

Dla opryskiwaczy fabrycznie nowych pierwsze badanie techniczne przeprowadzamy przed upływem 5 lat od daty zakupu. Rolę badania technicznego (atestu opryskiwacza) przez okres 5 lat pełni dowód zakupu, czyli faktura lub paragon. Kolejne atesty przeprowadzamy w odstępach czasu nie dłuższych niż 3 lata.

Ważne: jeżeli posiadamy fabrycznie nowy opryskiwacz, na który mamy dowód zakupu np. fakturę, ale musimy go sprzedać np. po 2 latach użytkowania, wówczas nowy właściciel opryskiwacza musi przeprowadzić pierwsze badanie techniczne opryskiwacza (atest).

            Inspektorzy PIORiN mają prawo skontrolować:

• posiadanie protokołu kontroli badania technicznego opryskiwacza i jego ważność,

• znak kontrolny  („naklejka” – powinna być naklejona na zbiorniku opryskiwacza)
• dowód zakupu ( faktura, paragon fiskalny).

Atestacji podlegają również zaprawiarki oraz opryskiwacze szklarniowe i plecakowe o pojemności zbiornika powyżej 30 l.

Stan prawny w okresie trwania epidemii

Art. 15zzzzy.

4. W okresie obowiązywania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonych na podstawie ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi w związku
   z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2 oraz w okresie 30 dni od dnia odwołania tych stanów dopuszcza się używanie do wykonania zabiegów z zastosowaniem środków ochrony roślin sprzętu przeznaczonego do stosowania środków ochrony roślin niespełniającego wymagań określonych w art. 48 ust. 2 lub 4 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin, jeżeli:
5. sprzęt ten przed ogłoszeniem tych stanów został poddany okresowym badaniom w celu potwierdzenia sprawności technicznej, o których mowa wart. 48 wymogi wobec sprzętu przeznaczonego do stosowania środków ochrony roślin ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin, albo
6. pierwsze badanie w celu potwierdzenia sprawności technicznej tego sprzętu powinno zostać przeprowadzone w okresie trwania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2.

Zmiany w badaniach opryskiwaczy dotyczące wymagań technicznych od 01.01.2021 r.

            Zgodnie z zapisami rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 grudnia 2013 r. w sprawie potwierdzania sprawności technicznej sprzętu przeznaczonego do stosowania środków ochrony roślin, od dnia 1 stycznia 2021 r., w opryskiwaczach ciągnikowych lub samobieżnych polowych innych niż dozujące ciecz użytkową w pasach lub rzędach:

• nie będzie możliwe przeprowadzanie sprawdzenia dystrybucji cieczy metodą jednoczesnego pomiaru natężenia wypływu cieczy z rozpylaczy zainstalowanych na belce polowej opryskiwacza albo – po ich demontażu – z belki polowej opryskiwacza oraz
• możliwe jest tylko sprawdzenie dystrybucji cieczy za pomocą ręcznego lub elektronicznego stołu rowkowego do badania nierównomierności rozkładu poprzecznego cieczy.

Przechowywanie środków ochrony roślin:

1. z dnia 22 maja 2013 r. (Dz.U. z 2013 r. poz. 625) w sprawie sposobu postępowania przy stosowaniu i przechowywaniu środków ochrony roślin.

Środki ochrony roślin przechowuje się:

• w oryginalnych, szczelnie zamkniętych, nieuszkodzonych opakowaniach,
• w sposób zapewniający, że nie będą dostępne dla dzieci,
• w sposób uniemożliwiający kontakt tych środków z:
• żywnością
• napojami
• paszą
• w taki sposób aby wyeliminować ryzyko:
• skażenia wód gruntowych
• skażenia gruntu
• przedostania się do systemów kanalizacyjnych (za wyjątkiem oddzielnej, bezodpływowej kanalizacji ze zbiornikiem).

Przygotowywanie cieczy roboczej (napełnianie opryskiwacza) powinno odbywać się:

• w sposób ograniczający ryzyko skażenia wód powierzchniowych i podziemnych,
• w sposób ograniczający ryzyko skażenia gruntu,
• w odległości nie mniejszej niż 20 m od studni, ujęć wody oraz zbiorników i cieków wodnych

Dokumentacja dotycząca stosowania środków ochrony roślin:

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady  (WE) NR 1107/2009 z dnia 21 października 2009 r. dotyczące wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin i uchylające dyrektywy Rady 79/117/EWG i 91/414/EWG

Art. 67

1. (…) Profesjonalni użytkownicy środków ochrony roślin prowadzą i przechowują przez co najmniej trzy lata dokumentację dotyczącą stosowanych przez nich środków ochrony roślin, zawierającą nazwę środka ochrony roślin, czas zastosowania, dawkę, obszar i uprawy na których zastosowano środek ochrony roślin.

Ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin (t.j. Dz. U. z 2019, poz. 1900)

Art. 35:

3. Użytkownicy profesjonalni:

1. stosują środki ochrony roślin z uwzględnieniem integrowanej ochrony roślin;
2. W dokumentacji, o której mowa w art. 67 ust. 1 rozporządzenia nr 1107/2009, są obowiązani do wskazania sposobu realizacji wymagań integrowanej ochrony roślin poprzez podanie co najmniej przyczyny wykonania zabiegu środkiem ochrony roślin
3. przechowujemy 3 lata (od daty wykonania zabiegu)
4. forma dokumentacji
5. nie ma określonego wzoru ewidencji stosowania środków ochrony roślin (data zabiegu; roślina, produkt roślinny, przedmiot; powierzchnia; nr pola; nazwa ś.o.r.; dawka; przyczyna zastosowania ś.o.r.
6. sposoby dokumentowania stosowania środków ochrony roślin:
7. karty ewidencji
8. zeszyt
9. notes
10.  wersja elektroniczna

Na co należy zwrócić uwagę przy prawidłowym wypełnianiu ewidencji zabiegów ochrony roślin:

1. Dokładnie zapoznajemy się z etykietą środka ochrony roślin.
2. Stosujemy środki ochrony roślin zgodnie z etykietą i informacjami w niej zawartymi.
3. Stosujemy tylko i wyłącznie środki ochrony roślin zarejestrowane w danej uprawie.
4. Stosujemy środki ochrony roślin zakupione z etykietami w języku polskim.
5. W rubryce „data wykonania zabiegu” wpisujemy dokładną datę wykonania zabiegu ochrony roślin (np. 12.03.2021 r.; 05.05.2021 r.).
6. W rubryce „roślina, produkt roślinny lub przedmiot” – wpisujemy np. pszenica ozima, pszenica jara, rzepak ozimy, buraki cukrowe, kukurydza na ziarno, czyli uprawę jaką posiadamy na polu. Jeżeli dotyczy to opryskiwania magazynu to wpisujemy nazwę magazynu jaki został poddany zabiegowi.
7. W rubryce „powierzchnia na której wykonano zabieg” wpisujemy powierzchnię w ha, którą opryskaliśmy.
8. W rubryce „nr pola” najlepiej wpisać nr działki podanej do płatności obszarowych.
9. W rubryce „zastosowany preparat” wpisujemy pełną nazwę środka ochrony roślin z etykiety (np. Bi 58 TOP 400 EC; Roundup 360 Plus; Roundup Active 360; Roundup Ultra 360 SL; Chwastox 500 SL).
10. Jeżeli na etykiecie podano, że środek ochrony roślin może być stosowany 1-raz w sezonie, to tak musi być zastosowany.
11. Wpisujemy dawkę taką jaką zastosowaliśmy zgodnie z etykietą. Nie wolno stosować dawek wyższych jak podane w etykiecie.
12. Dopuszczone jest stosowanie mieszanin pod warunkiem, że środki ochrony roślin podane w etykiecie nie są zabronione do stosowania łącznie.
13. W rubryce „przyczyny zastosowania środka ochrony roślin” wpisujemy np. chwasty dwuliścienne, jednoliścienne, mączniak prawdziwy, mszyca, skrzypionki. Warto posłużyć się progiem ekonomicznej szkodliwości, który to między innymi wykorzystywany jest w integrowanej ochronie roślin czyli np. chwasty dwuliścienne – chaber bławatek – próg ekonomicznej szkodliwości 12 szt.
14. Środki ochrony roślin wycofane przez Unię Europejską z obrotu i stosowania nie mogą być stosowane po dacie wycofania z obrotu i stosowania.
15. W rubryce „uwagi” warto zapisać datę kalibracji opryskiwacza, którą należałoby przeprowadzać minimum 1-raz w roku (np. 12.03.2021 r. – dawka 200 l/ha). Kalibrację wykonujemy przed zabiegami.

Sankcje za nieprzestrzeganie przepisów prawa:

KARA GRZYWNY (mandat)

Art. 76 ust. 1 Kto: nie przestrzega przepisów zawartych po niżej i powyżej opisanych

1)

(…)

40)

• podlega karze grzywny.

PIORiN może nałożyć mandat karny w wysokości  do 1000 zł.

Porozumienie z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie wymiany danych i informacji zawarte pomiędzy

Głównym Inspektorem Ochrony Roślin i Nasiennictwa a

Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, które mówi o

Przekazywaniu informacji o nieprawidłowościach stwierdzonych podczas kontroli przez PIORiN do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa,

co skutkuje:

Procentowym  zmniejszeniem płatności obszarowych.

Opracował: Jarosław Muzyka
na podst. materiałów PIORiN