W terminie od 21 do 23 maja 2024 r. odbył się wyjazd studyjny do województw: zachodniopomorskiego, wielkopolskiego i kujawsko-pomorskiego. Wydarzenie było współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej „Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020.
Celem operacji było przekazanie i poszerzenie wiedzy uczestników nt. polskich ras zachowawczych i ich potencjału w rozwoju obszarów wiejskich. Operacja miała również na celu ułatwienie wymiany wiedzy oraz dobrych praktyk w zakresie wdrażania programów dotyczących bioróżnorodności zwierząt, zachowania puli genów oraz ochrony zasobów genetycznych w hodowli zwierząt.
W trakcie realizacji operacji zostały podjęte między innymi tematy dotyczące wspólnych inicjatyw na rzecz rozwoju rolnictwa, włączając zakładanie Grup Operacyjnych w ramach działania Interwencja 13.5 „Współpraca GO EPI” w ramach Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027.
Jednym z punktów programu był Zakład Doświadczalny Instytutu Zootechniki PIB Kołbacz Spółka z o. o. w województwie zachodniopomorskim. Wiceprezes zarządu dr inż. Andrzej Olszewski oraz dr. inż. Paweł Radomski, kierownik Zespołu ds. współpracy z praktyką, transferu wiedzy i innowacji przekazali informacje dotyczycące prowadzenia badań naukowych, szkoleń i wdrożeń w zakresie chowu i hodowli bydła rasy Polskiej Holsztyno-Fryzyjskiej w warunkach wielkoobszarowego gospodarstwa rolnego. W gospodarstwie zwierzęta utrzymywane są w systemie wolnostanowiskowym w budynkach wyposażonych w innowacyjne i poprawiające dobrostan zwierząt rozwiązania technologiczne tj. stoły paszowe, podgrzewane poidła, legowiska, kominowy świetlik kalenicowy, kurtyny na szczytach obory oraz nowoczesną halę udojową. Zainstalowane na kończynach krów elektroniczne identyfikatory (pedometry) dostarczają do systemu komputerowego informacje m.in. z zakresu ich produkcji, aktywności ruchowej, ciężaru ciała, czasu doju oraz parametry jakościowe mleka.
Informacje dotyczące obiektów posiadających status gospodarstwa ekologicznego oraz badań z zakresu chowu i hodowli zwierząt w warunkach ekologicznych przekazała kierownik gospodarstwa mgr inż. Anna Maciejak. Rozmówczyni podkreśliła, że pasze wykorzystywane w gospodarstwie pochodzą z użytków rolnych posiadających odpowiednie certyfikaty. W gospodarstwie ekologicznym utrzymuje się owce rasy: Suffolk i Pomorskiej (rasa zachowawcza) oraz konie rasy Sokólskiej. Na terenach Instytutu znajduje się również „Hotel dla Koni”.
Kolejną częścią programu była wizyta w gospodarstwie agroturystycznym „Magiczny Zakątek”, należącym do państwa Wiolety i Łukasza Sikora. Gospodarstwo położone jest wśród malowniczych pól i zabytkowej alei dębowej. Właściciele zajmują się uprawą ekologicznych warzyw i owoców oraz wytwarzają różnego rodzaju sery, masło, jogurty i inne produkty spożywcze. Na farmie uczestnicy wyjazdu mogli podziwiać wiele gatunków zwierząt takich jak: alpaki, osły, konie, kozy, owce, króliki, indyki, kury, gęsi i kaczki. Dodatkowym zajęciem gospodarzy jest prowadzenie animaloterapii, szczególnie koncentrując się na alpakoterapii.
W kolejnym dniu wyjazdu, dyrektor Instytutu Zootechniki PIB Zakład Doświadczalny Pawłowice dr inż. Marian Kamyczek przywitał uczestników i omówił działalność Instytutu w Pawłowicach. Instytut posiada nowoczesne obory dla krów mlecznych i młodzieży rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej wyposażone w system zarządzania stadem AfiFarm, który umożliwia gromadzenie dokładnych informacji o każdej z krów w stadzie. W zakładzie znajduje się również stacja oceny tryków rasy merynos polski oraz rasy romanowskiej, która wyposażona jest w pełni zautomatyzowane stacje żywieniowe. Uczestnicy odwiedzili także ubojnię zlokalizowaną na terenie Zakładu, w której realizuje się usługi komercyjne oraz na potrzeby własne.
W klasycystycznym pałacu, który jest główną siedzibą ZD Pawłowice, pan Piotr Lenart – Przewodnik Kultury Kulinarnej przeprowadził warsztaty kulinarne powiązane z degustacją zdrowej żywności posiadającej unikatowe walory smakowe i zdrowotne. Jednym z prezentowanych wyrobów był pasztet trójrasowy, wytworzony z surowca ras rodzimych: jagnięciny rasy merynos, gęsi kołudzkiej i wieprzowiny rasy puławskiej. Innym specjałem był udziec barani.
Następnie uczestnicy wyjazdu przyjechali do Stacji Zasobów Genetycznych Drobiu Wodnego w Dworzyskach, w której realizowany jest program ochrony ginących rodzimych ras gęsi i kaczek. Wykład dotyczący historii Stacji Zasobów Genetycznych i hodowli ptactwa wodnego przeprowadził kierownik stacji mgr inż. Jakub Kalisz. Obecnie ferma obejmuje obszar 25,4 ha, z czego 14,5 ha przeznaczonych jest na wybiegi i do użytkowania pastwiskowego dla drobiu. Gęsi reprodukcyjne utrzymywane są w dwunastu stadach zachowawczych, natomiast kaczki reprodukcyjne w sześciu stadach. Gęsi polskich odmian regionalnych oraz kaczka pomniejszona i Pekin polski zostały wpisane przez FAO na światową listę gatunków zwierząt podlegających ochronie.
Następnym punktem wyjazdu była wizyta w najstarszym w kraju ogrodzie botanicznym, który został założony w Kórniku w XIX wieku. Ogród pełni funkcje naukowe, kulturalne i edukacyjne. W arboretum znajduje się bogata kolekcja roślin drzewiastych: drzew, ozdobnych krzewów, krzewinek i wielu pnączy pochodzących z umiarkowanej strefy półkuli północnej. Dużym zainteresowaniem zwiedzających cieszyły się kwitnące krzewy różaneczników i azalii.
W ostatnim dniu wyjazdu uczestnicy odwiedzili czołową placówkę naukowo-badawczą specjalizującą się w hodowli i produkcji gęsi i owiec – Instytut Zootechniki PIB Zakład Doświadczalny Kołuda Wielka. Dyrektor Zakładu dr inż. Kamila Kłos oraz mgr inż. Rafał Zwierzyński, podczas zwiedzania pasieki i obiektów gospodarskich, przekazywali informacje dotyczące hodowli pszczół oraz stada owiec: merynosa polskiego odmiany barwnej (rezerwa genetyczna) i mleczno-plennej owcy kołudzkiej. Zakład Doświadczalny bierze udział w projekcie w ramach działania „Współpraca – PROW 2014-2020″, gdzie oprócz budowy gęśnika zaplanowana jest instalacja innowacyjnego systemu rewersowej wentylacji rozproszonej i prowadzenie badań naukowych dotyczących mikroklimatu.
Prezentacje dotyczące historii hodowli gęsi Białej Kołudzkiej® przeprowadzili: dr inż. Kamila Kłos i dr inż. Jakub Badowski. Prelegenci podkreślili, że głównym zadaniem IZ PIB ZD Kołuda Wielka jest utrzymanie wysokiej wartości cech użytkowych gęsi białej kołudzkiej®, której początki hodowli sięgają lat 60-tych ubiegłego stulecia. Obecnie ponad 98% pogłowia gęsi w Polsce stanowi gęś Biała Kołudzka®, charakteryzująca się dobrym wykorzystaniem pasz gospodarskich, wysoką zdrowotnością i adaptacją do różnych warunków środowiska. Ponadto, mieszańce dwóch zarodowych rodów są podstawą do produkcji gęsi rzeźnych w ramach różnych technologii, w tym „Młodej polskiej gęsi owsianej”.
Ostatnim punktem wyjazdu była wizyta w gospodarstwie ekologicznym państwa Piskorskich, które specjalizuje się w produkcji roślinnej. Uprawiany jest: len, czarnuszka ostropest plamisty i lnianka. Dodatkowo wysiewane są pszenica orkisz, soja i łubin. Gospodarz zaprezentował nowoczesny park maszynowy i szczegółowo opisał zalety maszyn wykorzystywanych do siewu i odchwaszczania. Uczestnicy wyjazdu zostali również zaproszeni do lustracji pól, na których uprawiane są rośliny w systemie ekologicznym.
Dziękujemy wszystkim uczestnikom wyjazdu studyjnego za zainteresowanie wydarzeniem. Serdecznie zapraszamy do udziału w kolejnych wydarzeniach organizowanych przez Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Lubaniu.
Aleksander Karaś
Broker innowacji, Sieci na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich
fot. Paweł Jankowski
