Ekologia w rolnictwie to nie moda, a konieczność!
6 listopada 2024 roku w Pomorskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Lubaniu odbyło się seminarium p.n. „Warzywa, sady, rośliny jagodowe, zioła, przetwórstwo owoców lub warzyw” realizowane w ramach projektu „Wsparcie dla projektów demonstracyjnych i działań informacyjnych” – Demonstracje w rolnictwie ekologicznym. Spotkanie miało charakter podsumowujący założone w ramach projektu demonstracje.
Seminarium otworzył Aleksander Mach, dyrektor PODR w Lubaniu, który podkreślił rosnącą rolę ekologicznych metod uprawy w kontekście zmian klimatycznych oraz konieczności stosowania praktyk rolniczych zgodnych z ochroną bioróżnorodności oraz produkcji żywności wysokiej jakości.
Pierwsza część seminarium, była poświęcona realizowanym w gospodarstwach demonstracyjnych innowacjom związanym z ekologiczną produkcją roślinną.
Pani dr Magdalena Ptaszek (Instytut Ogrodnictwa – Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie), omówiła i podsumowała wyniki demonstracji dotyczących ekologicznej uprawy warzyw. Demonstracje te realizowano w 27 gospodarstwach na terenie całej Polski w tematach dotyczących kompleksowego programu ekologicznej produkcji buraka ćwikłowego, dyni, kapusty głowiastej, marchwi i ogórka gruntowego. Innowacyjność zaproponowanych tematów, polegała na zastosowaniu w odpowiednich terminach i określonej kolejności nawozów oraz biologicznych środków ochrony i substancji podstawowych, które ograniczają rozwój danego agrofaga, a w konsekwencji pozwalają na uzyskanie dobrej jakości, zdrowego plonu. Opracowane kompleksowe programy ochrony przed nalistnymi patogenami i szkodnikami istotnie ograniczyły rozwój chorób oraz obecność szkodliwych owadów i roztoczy. Uzyskane dane wskazują, iż zaproponowane programy charakteryzowały się wysoką skutecznością, a stosowane w połączeniu z wyciągami roślinnymi oraz gnojówkami, miały pozytywny wpływ na zdrowotność roślin i uzyskany plon.
Kolejnym wykładowcą była dr Małgorzata Tartanus (Instytut Ogrodnictwa – Państwowy Instytut Badawczy w Skierniewicach), która przedstawiła demonstracje sadownicze.
W ramach tematu „rośliny jagodowe” realizowano dwa zagadnienia: „Wprowadzenie roślin okrywowych w międzyrzędzia upraw roślin jagodowych” oraz „Wsparcie bioróżnorodności w uprawach roślin jagodowych poprzez wprowadzenie elementów pasów kwiatowych”.
W pierwszym temacie stosowano w międzyrzędziach roślin sadowniczych wsiewki mieszanki koniczyny z innymi roślinami oraz wariantowo ściółki odpadowe (wytłoki z owoców, kompost z odpadów owocowych i roślinnych oraz słoma). Ten ostatni wariant ściółkowania był stosowany również na demonstracji zlokalizowanej w naszym województwie, w gospodarstwie „Jagodowe Marzenie”. Wedle oceny producentów wszystkie zastosowane sposoby ochrony międzyrzędzi spełniły swoje zadanie w ograniczaniu zachwaszczenia plantacji. Sprawiły również, że producenci zaangażowani w demonstracje zamierzają kontynuować wprowadzone sposoby ograniczania wzrostu chwastów na swoich plantacjach.
W zakresie pasów kwietnych oceniono, że zastosowane mieszanki roślin pożytkowych istotnie zwiększyły liczbę owadów zapylających takich jak trzmiele, dzikie pszczoły oraz pszczoły miodne. W przypadku uprawy maliny, zwiększona liczba owadów miała istotny wpływ na ich plonowanie. Podobnie jak przy ściółkowaniu, wspieranie bioróżnorodności na plantacjach roślin jagodowych będzie dalej upowszechniane i stosowane przez producentów.
Kończąc wykład, Pani Małgorzata przedstawiła również demonstracje dotyczące uprawy innych roślin sadowniczych.
W ramach tematu „sady” realizowano cztery tematy szczegółowe:
- Dobre praktyki i innowacje w zwalczaniu mszyc występujących na jabłoni lub wiśni i czereśni.
- Integracja metod zwalczania owocówki jabłkóweczki lub zwójki siatkóweczki na jabłoni lub gruszy.
- Agrotechnika w sadach z historycznymi odmianami jabłoni i gruszy.
- Holistyczne ograniczanie populacji nasionnicy trześniówki i nasionnicy wschodniej w sadach czereśniowych lub wiśniowych.
Wykład kończący pierwszą część seminarium, zaprezentowała prof. dr hab. Katarzyna Bączek (Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie), która omówiła temat uprawy ziół. W ramach demonstracji zaprezentowano możliwość uprawy tzw. „nowych” gatunków oraz dobre praktyki u dotychczas uprawianych roślin zielarskich. Projekt uwzględniał innowacje polegające na dywersyfikacji produkcji, wdrożeniu nowych, bardziej efektywnych metod uprawy podnoszących wydajność i jakość uzyskiwanych surowców. Wśród prezentowanych zagadnień na szczególną uwagę zasługuje wprowadzanie do uprawy dziko rosnących roślin leczniczych. Jest to jeden z ważniejszych kierunków innowacji w produkcji zielarskiej. Prace dotyczyły uprawy różnych form o określonych cechach użytkowych pokrzywy zwyczajnej oraz wprowadzenia do uprawy różeńca górskiego, który jest wykorzystywany w tradycyjnej medycynie dalekowschodniej, a obecnie bardzo poszukiwany jest przez przemysł zielarski do produkcji preparatów o działaniu adaptogennym, w tym immunostymulującym. Przeprowadzone w obiektach demonstracyjnych obserwacje wskazują, że rośliny zielarskie mogą być dobrą alternatywą dla typowych upraw rolniczych. Taką przesłanką kierowali się właściciele pomorskiego gospodarstwa „Lawendowa Osada”, w którym również była realizowana demonstracja dotycząca uprawy ziół. Na podstawie przeprowadzonych obserwacji stwierdzono, że na Pomorzu roślina ta dobrze zimuje i plonuje. Prowadząc uprawę ekologiczną możliwe jest uzyskanie opłacalnego plonu kwiatostanów, a uzyskiwane z nich produkty charakteryzują się najlepszą jakością w Polsce.
Druga część seminarium dotyczyła tematów i zagadnień wspierających działalność gospodarstw ekologicznych.
Temat „Marketing produktów i przetworów ekologicznych pochodzenia roślinnego”, przedstawiła dr Joanna Smoluk-Sikorska (Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu).
Marketing ekologicznej żywności to obszar, w którym wartość produktu wiąże się nie tylko z jego smakiem czy wartościami odżywczymi, ale także z poszanowaniem środowiska naturalnego i dbałością o zdrowie konsumentów. Aby skutecznie promować ekologiczne produkty, należy przede wszystkim zrozumieć, do kogo są one skierowane. Prelegentka zwróciła uwagę jak duże znaczenie odgrywa internet i media społecznościowe. Wskazała na właściwe kanały dystrybucji oraz jak zastosować strategie cenowe.
Następnie prof. dr hab. Jolanta Kowalska (Instytutu Ochrony Roślin PIB w Poznaniu) zaprezentowała temat „Przeciwdziałania znoszeniu środków ochrony roślin z pól konwencjonalnych, zielona infrastruktura”. Wykład dotyczył właściwego sąsiedztwa dla upraw ekologicznych oraz stosowania na przylegających polach, konwencjonalnych chemicznych środków ochrony roślin. Również na producencie ekologicznym spoczywa obowiązek zapobiegania przedostania się niedozwolonych substancji na „ekologiczne pola”.
Podsumowując, seminarium stanowiło ważny punkt w dyskusji na temat przyszłości rolnictwa. Jego uczestnicy, jak również wszyscy uczestnicy demonstracji, mieli okazję zapoznać się z najnowszymi rozwiązaniami technologicznymi oraz metodami, które wspierają prace w gospodarstwach. Dzięki praktycznym przykładom i wymianie doświadczeń, było możliwe lepsze zrozumienie wyzwań oraz możliwości, jakie stoją przed rolnikami. Realizowany projekt pokazał, że ekologia w rolnictwie to nie tylko moda, ale konieczność, która staje się fundamentem przyszłościowego i zrównoważonego rozwoju sektora rolniczego.
Przeprowadzone demonstracje, stały się właściwym narzędziem do popularyzowania i upowszechniania wiedzy oraz podnoszenia jakości produktów ekologicznych. W ramach operacji w tylko w temacie: warzywa, sady, rośliny jagodowe, zioła, przetwórstwo owoców i warzyw założono w Polsce 9 obiektów demonstracyjnych z sadów, 34 z zakresu uprawy warzyw i 19 z roślin jagodowych, z czego dwie w naszym województwie, za co serdecznie dziękujemy właścicielom gospodarstw „Jagodowe Marzenie” oraz „Lawendowa Osada”.
Dziękujemy również wszystkim uczestnikom seminariów i wyjazdów na demonstracje. Mamy nadzieję, że zdobyta dzięki projektowi wiedza i doświadczenie, pomoże wprowadzeniu gospodarstw oraz przyczyni się do rozwoju rolnictwa ekologicznego w Polsce.
Więcej informacji o realizacji projektu i demonstracjach znajdą Państwo na stronach:
https://www.cdr.gov.pl/projekty-i-wspolpraca/demonstracje-ekologia
https://podr.pl/projekty_wpisy/projekty-realizowane-przez-podr-z-dofinansowaniem-prow/
Maria Miłoszewicz-Cichocka
