Jeszcze do połowy XX wieku nikt nie doszukiwał się cennych walorów przyrodniczych na użytkach rolnych. Ochrona przyrody kojarzona była przede wszystkim z ochroną gatunkową, parkami narodowymi, krajobrazowymi czy rezerwatami przyrody. Nie doceniano natomiast ogromnego znaczenia, jakie ma dla naszego dziedzictwa kulturowego ochrona biologicznej różnorodności na obszarach wykorzystywanych rolniczo.
Polska wieś wnosi do Unii Europejskiej ogromne bogactwo. Ekstensywne formy gospodarowania na znacznych obszarach kraju oraz zróżnicowane formy ochrony zapewniły przetrwanie do dzisiaj znacznej części tworzących tę różnorodność elementów. Typowy, tradycyjny krajobraz rolniczy tworzy mozaikę użytków rolnych, z lasami i różnymi typami osadnictwa wiejskiego. O bogactwie ekologicznym obszarów wiejskich świadczy na przykład fakt występowania na nich około połowy z ponad 485 typów zespołów roślinnych stwierdzonych w Polsce, z czego około 45 zbiorowisk użytkowanych jest jako łąki i pastwiska. Polsce przypisuje się strategiczne znaczenie dla zachowania globalnych populacji ptaków typowych dla krajobrazu rolniczego, takich jak bocian biały, skowronek, kuropatwa czy pokląskwa.
Bioróżnorodność w rolnictwie może być postrzegana w dwóch płaszczyznach: pierwszej, związanej z różnorodnością gatunków i odmian roślin uprawnych oraz gatunków i ras zwierząt hodowlanych oraz drugiej – jako bioróżnorodność roślin i zwierząt dzikich towarzyszących produkcji rolnej.
W utrzymywaniu obu typów bioróżnorodności na obszarach wiejskich decydującą rolę ma rolnik, który jest administratorem środowiska w swoim gospodarstwie. Aby ochrona bioróżnorodności była skuteczniejsza, rolnik powinien mieć świadomość korzyści, które odniesie on, ale także jego rodzina i całe społeczeństwo.
Szkolenie „Ochrona różnorodności biologicznej na terenach rolniczych i instrumenty wsparcia”
Pod koniec marca, w dwóch terminach 28-29.03 oraz 29-30.03 odbyły się szkolenia w Pomorskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego dla osób mających największy wpływ na bioróżnorodność obszarów rolniczych. Uczestnikami byli doradcy rolniczy, rolnicy, przedstawiciele instytucji samorządowych oraz organizacji pozarządowych z terenu województwa pomorskiego.
Szkolenie zorganizowane zostało przez Fundacje Ziemia i Ludzie we współpracy z PODR w ramach projektu „Bioróżnorodność – bogactwo wsi pomorskiej”. Celem szkolenia było pokazanie, że rolnik może się z powodzeniem czynnie włączać w program ochrony przyrody na terenie swojego gospodarstwa.
Pierwszy dzień szkolenia poświęcono na poznanie definicji bioróżnorodności, metod jej oceny i znaczenie dla człowieka. Omówiono także systemy rolnicze sprzyjające bioróżnorodności oraz korzyści z zachowania różnorodności biologicznej siedlisk półnaturalnych i zachowania agroekosystemów o wysokich walorach przyrodniczych. Odpowiedziano na częste pytania rolników czy na bioróżnorodności można zarobić oraz omówiono instrumenty wsparcia dla rolników: projekt planu strategicznego Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) na lata 2022-2027 oraz najnowsze zmiany w Działaniu rolno-środowiskowo-klimatycznym wspierające zrównoważone rolnictwo i ochronę środowiska na obszarach wiejskich. Dodatkowo w trakcie marcowych edycji szkolenia uczestnicy odwiedzili Lawendową Osadę – wielokrotnie wyróżniane ekologiczne gospodarstwo agroturystyczne, w którym uprawia się pierwsze i największe w północnej Polsce, na Pomorzu i Kaszubach pole lawendy.
Ewelina Skoczeń
