Relacja z konferencji realizowanej w ramach Planu Operacyjnego KSOW na lata 2022-2023 w zakresie Sieci na Rzecz Innowacji w Rolnictwie i na Obszarach Wiejskich pn.: „Pomorskie Forum Innowacji Rolniczych”, współfinansowanej ze środków Unii Europejskiej w ramach Planu Działania Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.
Konferencja odbyła się w dniu 7 września 2022r. w Pomorskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego, Odział w Starym Polu a jej otwarcia dokonał – Andrzej Dolny, Dyrektor PODR w Lubaniu.
Celem operacji było poszerzenie, jak również wymiana wiedzy fachowej, dobrych praktyk oraz doświadczeń w zakresie innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich. Upowszechnianie wiedzy dotyczyło rolnictwa regeneratywnego, uprawy bezorkowej oraz innowacyjnych technologii produkcji roślinnej i zwierzęcej, włączając zagadnienia dotyczące rolnictwa 4.0.
Wydarzenie cieszyło się dużym zainteresowaniem. Grupę docelową konferencji stanowili: rolnicy, uczniowie i nauczyciele szkół rolniczych, przedstawiciele Jednostek Samorządu Terytorialnego, przedstawiciele doradztwa rolniczego, nauki oraz mieszkańcy obszarów wiejskich zainteresowani tematyką rolnictwa regeneratywnego oraz rolnictwa cyfrowego.
Konferencja odbywała się w dwóch komplementarnych segmentach, co miało na celu usprawnienie transferu wiedzy między nauką a praktyką, a także tworzenie sieci kontaktów. Pierwszą część stanowiły wykłady prezentowane przez znanych i cenionych pracowników naukowych wyższych uczelni. Drugą formą były warsztaty zorganizowane na wolnym powietrzu, gdzie uczestnicy mogli zapoznać się i samodzielnie obsługiwać i testować urządzenia wykorzystywane w rolnictwie cyfrowym.
Część wykładową rozpoczął Pan Antoni Hajdaczuk, wieloletni dyrektor PODR Oddział w Starym Polu. W swojej prezentacji zawarł informacje dotyczące 70 lat upowszechniania innowacji w rolnictwie, głównie przez Ośrodek w Starym Polu. Rozmówca podkreślił, że na początku działalności Ośrodka prace koncentrowały się na opracowaniu naukowych podstaw a następnie wdrażaniu i upowszechnianiu osiągnięć nauki do praktyki rolniczej. Kolejny okres charakteryzował się dynamicznym postępem. Zarówno w produkcji roślinnej, ze względu na upowszechnianie stosowania nawożenia mineralnego oraz środków ochrony roślin, jak również produkcji zwierzęcej. Odbywało się to poprzez wdrożenie nowych metod konserwacji pasz, sprowadzenie bydła rasy holenderskiej, owiec rasy Texel a także podjęcie prac hodowlanych. Prelegent przedstawił również obecną sytuację dotyczącą doradztwa rolniczego.
Następnym wykładowcą konferencji był prof. dr hab. Marek Marks, Kierownik Katedry Agroekosystemów i Ogrodnictwa, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie. Tematem wykładu było: „Rolnictwo regeneratywne – innowacja czy powrót do tradycji?”. Wykładowca w swoim wystąpieniu zaznaczył, że głównym celem rolnictwa regeneratywnego jest odtworzenie i utrzymanie potencjału plonotwórczego gleby, a szerzej – agroekosystemów poprzez prowadzenie takiej produkcji rolniczej, która nie szkodzi środowisku przyrodniczemu.
Kolejnym rozmówcą był właściciel gospodarstwa rolnego, Marcin Gryn, który w prezentacji pt. „Postęp uprawy gleby w gospodarstwie rodzinnym. Droga do sukcesu” w jasny i zrozumiały sposób przekazał praktyczne informacje dotyczące uprawy gleby metodą bezorkową jako alternatywę dla orki tradycyjnej. Metoda ta polega na spulchnianiu i mieszaniu gleby bez konieczności jej odwracania. Przedmówca wspomniał, że ta forma uprawy gleby nazywana jest także zredukowaną, ponieważ ilość stosowanych w tym procesie zabiegów jest znacznie mniejsza niż w przypadku klasycznej metody.
Wykład pt. „Rolnictwo 4.0, rolnictwo przyszłości” został przedstawiony przez dr hab. inż. Andrzeja Borusiewicza, prof. WSA, Dziekana ds. nauk rolniczych i inżynieryjno – technicznych Wyższej Szkoły Agrobiznesu w Łomży. Wykładowca zaznaczył, że pośród innowacyjnych technologii jakie powstały w ostatnich kilkudziesięciu latach rolnictwo precyzyjne można uznać za najważniejsze. Stwierdził również, że w niedalekiej przyszłości duże gospodarstwa rolne w zdecydowanej większości będą funkcjonowały w systemie rolnictwa precyzyjnego, wspierając się automatycznymi systemami prowadzenia maszyn po polu, a także zmiennym dawkowaniem, kontrolą telemetryczną oraz optymalizacją pracy maszyn i pełnym monitorowaniem produkcji w poszczególnych procesach produkcji roślinnej.
Bardzo interesująca prezentacja pt. „Zarządzanie rozrodem w stadzie bydła mlecznego z wykorzystaniem technik rolnictwa 4.0” została przedstawiona przez dr hab. Marcina Gołębiewskiego, prof. SGGW, Dyrektora Instytutu Nauk o Zwierzętach Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Jednym z wielu zagadnień poruszonych przez naukowca było zarządzanie populacją zwierząt i korzyści płynące z wykorzystania zautomatyzowanych systemów monitorowania lub kontroli w czasie rzeczywistym produkcji. Następnymi z tematów były problemy związane z monitoringiem zwierząt w produkcjach wielkotowarowych, ekonomiką oraz wskaźnikami rozrodu.
Cele SIR (Sieci na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich) oraz przykłady projektów realizowanych w ramach działania „Współpraca” objętego PROW 2014-2020, tj. projektów dotyczących Krótkich Łańcuchów Żywności jak również Grup Operacyjnych realizujących projekty badawczo-rozwojowe przedstawił Aleksander Karaś, broker innowacji PODR w Lubaniu. O swoich bogatych doświadczeniach związanych z projektami EPI, (Europejskie Partnerstwo Innowacyjne), wypowiadała się Pani Dorota Marszk, która jest liderem jednej z Grup Operacyjnych. Podczas prezentacji przedstawione zostały również zmiany dotyczące wprowadzenia preferencji dla projektów z niższym budżetem. Ma to na celu realizację większej liczby małych, praktycznych i innowacyjnych projektów.
Wykład pt. „Innowacyjne technologie obserwacji satelitarnych dla wsparcia rolnictwa” zaprezentował dr hab. inż. Piotr Wężyk. Wykładowca przedstawił metody zdalnego monitorowania oraz analizy danych przestrzennych z wykorzystaniem nowoczesnych rozwiązań przy pomocy systemu satelitarnego. Systemy te umożliwiają śledzenie przebiegu procesu wzrostu roślin i prognozowanie plonów najważniejszych roślin uprawnych. Rozmówca zaznaczył, że informacje gromadzone przez satelity są przechowywane w bazie danych i mogą być wykorzystane do aktualnego systemu szacowania strat obszarowych.
Następnym ważnym elementem „Pomorskiego Forum Innowacji Rolniczych” były warsztaty. Obszar, na którym były prezentowane najnowocześniejsze maszyny i urządzenia rolnicze został podzielony na kilka segmentów tematycznych.
Na pierwszym z nich, Panowie Marcin Mrozek i Piotr Grzelak prezentowali i odpowiadali na pytania uczestników konferencji dotyczące ciągników marki Fendt oraz Valtra, które były wyposażone w systemy jezdne i urządzenia sterownicze najnowszej generacji. Na szczególną uwagę zasługują kompaktowe rozmiary, ergonomiczne elementy sterujące, pneumatyczne zawieszenie oraz duża ładowność ciągników. Rozmówcy również podkreślili, że inteligentne rozwiązania technologiczne, układ monitorowania i regulacji ciśnienia w oponach oraz unikalny, zmienny napęd na cztery koła zapewniają doskonałą przyczepność w każdej sytuacji, a także znakomitą zwrotność. Dodatkowo, niektóre ciągniki mogą być wyposażone w trzyzakresowy, elektrycznie sterowany WOM lub WOM z dwoma zakresami obrotów i obrotami zależnymi. Najnowsze oprogramowanie i różnorodne interfejsy umożliwiają korzystanie z usług łączności, które podnoszą wydajność pracy dzięki szybkiej analizie danych i opcjom konserwacji dostępnym nawet podczas pracy w polu.
Przy kolejnym stanowisku odbyła się prezentacja sprzętu pomiarowego i sterowniczego: stacje GPS, stacje RTK, skanery i drony. Panowie Piotr Latanowicz i Patryk Durczak zapoznali uczestników forum z wyjątkową opcją dronu eBEE X o nazwie Endurance Extension. Dzięki tej opcji, dron może unosić się w powietrzu przez około 90 minut z możliwością zobrazowania nawet 500 ha gruntu z pułapu 122 metrów. Innym z prezentowanych urządzeń była elektryczna kierownica Topcon AES-35, która realizuje prowadzenie maszyny rolniczej po wymianie standardowej kierownicy ciągnika, opryskiwacza samojezdnego, czy też innego urządzenia rolniczego. Następnym urządzeniem była konsola Topcon X35, która po skonfigurowaniu z systemem nawigacji umożliwia automatyczne prowadzenie ciągnika z dokładnością RTK NTRIP +/- 2 cm. Dzięki zintegrowaniu w jeden spójny system zarządzania można przejąć kontrolę nad sterowaniem sekcjami lub kontrolą dawki aplikacyjnej w siewnikach, opryskiwaczach lub rozsiewaczach.
Innowacyjną platformę do cyfrowego zarządzania gospodarstwem rolnym 365 FarmNet przedstawiła Pani Monika Kozłowska. Na platformie 365 FarmNet można gromadzić wszystkie informacje z całego gospodarstwa. Dane mogą być rejestrowane, analizowane i zarządzane z dowolnego miejsca. Program ten przy pomocy odpowiednich modułów pomaga w prowadzeniu dokumentacji polowych i w zarządzaniu gospodarstwem rolnym włączając zarządzanie flotą, rozwiązaniami dotyczącymi uprawy roślin jak również zarządzanie stadem.
Kolejnym urządzeniem, prezentowanym podczas warsztatów był pierwszy na świecie w pełni elektryczny i automatyczny robot o nazwie „Farmdroid FD 20”, który czerpie energię do pracy z paneli fotowoltaicznych. Robot został opracowany z myślą o obsłudze różnych upraw, o czym poinformowali Panowie Bartłomiej Kądzielawa i Andrzej Kobus. W jednym sezonie, robot może obsłużyć, to znaczy siać i pielić około 20 ha upraw rolnych. Urządzenie to za pomocą sygnału GPS zaznacza położenie nasion podczas siewu, a następnie wykonuje mechaniczną eliminację chwastów zarówno między rzędami, jak i w rzędach.
Najnowsze rozwiązania techniczne stosowane w opryskiwaczach Horsh prezentował Pan Krzysztof Prystupa. Jednym z nich jest system rozprowadzania roztworu gdzie zastosowano tylko jeden wąż na całej szerokości belki oraz jeden wąż zwrotny dla zapewnienia cyrkulacji roztworu w belce. Kolejnym elementem, na który zwrócił uwagę przedstawiciel jest maksymalna wydajność i bezpieczeństwo pracy dzięki inteligentnym technikom aplikacji. Zamontowany Joystick ErgoControl to ergonomiczna dźwignia pojazdu ze zintegrowanymi przyciskami służącymi do sterowania najważniejszymi funkcjami oprysku oraz do aktywacji tempomatu i zarządzania na uwrociach. Zaawansowana i stabilna konstrukcja belki oraz koncepcja zawieszenia pozwala na spokojne prowadzenie belki nawet na bardzo nierównym terenie i przy dużych prędkościach roboczych.
Prezentację dotyczącą innowacyjnego pielnika WeLASER przedstawił dr Janusz Krupanek. Jest to precyzyjne urządzenie służące do skutecznego odchwaszczania upraw. W pielniku wykorzystuje się laser o dużej mocy, sztuczną inteligencję i autonomiczny system mobilny. Promień lasera jest kierowany dokładnie na merystemy wierzchołkowe (stożki wzrostu) chwastów, których lokalizację określa zaawansowany układ, oparty o sztuczną inteligencję i system kamer detekcji. Narzędzie do pielenia jest zintegrowane z pojazdem autonomicznym pozwalającym na precyzyjne przemieszczanie urządzenia po całym obrabianym polu. Pracą urządzenia zarządza inteligentny sterownik (oparty na sztucznej inteligencji) przetwarzający dane wizyjne z kamer oraz wykorzystujący nawigację satelitarną.
Ostatnim akcentem wydarzenia była prezentacja filmu dydaktyczno-naukowego pt. „Bałcyńskie monokultury – źródło wiedzy i pomnik kultury rolnej”. Przedstawiony materiał zawierał informacje o 55-letnich doświadczeniach dotyczących uprawy 12-tu roślin w systemie monokultur porównanych z uprawami w systemie płodozmianowym. Ekranizacja zrobiła ogromne wrażenie na uczestnikach konferencji. Zarówno ze względu na wartość merytoryczną, przygotowaną przez prof. Marka Marksa z UWM, jak również profesjonalny montaż i opracowanie, wraz z narracją wykonane przez specjalistów PODR w Lubaniu: Pawła Jankowskiego i Agnieszkę Moltzan.
Serdecznie dziękuję wszystkim uczestnikom konferencji za tak liczny udział. Mam nadzieję, że „Pomorskie Forum Innowacji Rolniczych” będzie początkiem cyklicznego wydarzenia a także okazją do poznawania się, wymiany fachowej wiedzy, doświadczeń i nawiązywania kontaktów, które w przyszłości będą skutkowały szeregiem innowacji na terenach wiejskich, a także tworzeniem Grup Operacyjnych w ramach działania „Współpraca”.
Aleksander Karaś
Broker innowacji
PODR w Lubaniu
