Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Lubaniu w dniach 21-23.03.2023 r. zorganizował spotkanie dla rolników z województwa pomorskiego, zachodnio-pomorskiego, warmińsko-mazurskiego i kujawsko-pomorskiego.
Tematem spotkania była demonstracja pt. „Ekologiczna uprawa rzepaku ozimego”
Miejsce realizacji: Jan Plotta, Trzcińsk 15, 83-209 Godziszewo,
gmina Starogard Gdański, powiat starogardzki, województwo pomorskie.
W ramach demonstracji został zaprezentowany rzepak ozimy, który jest rośliną o bardzo wysokich wymaganiach siedliskowych i nawozowych, co powoduje konieczność stosowania intensywnej agrotechniki, również w systemie rolnictwa ekologicznego. Odpowiedni do potrzeb tej rośliny dobór przedplonu (udane motylkowate wieloletnie), dodatkowe nawożenie organiczne oraz mineralne, w tym mikroelementami oraz staranna pielęgnacja, pozwalają na uzyskiwanie wysokich plonów nasion, nawet powyżej 6 ton z 1 ha.
Nie ulega jednak wątpliwości, że rzepak jest szczególnie trudnym gatunkiem do uprawy w gospodarstwach ekologicznych.
Uczestnicy demonstracji zostali zapoznani z wymaganiami pokarmowymi i nawozowymi, a także problemami w zakresie ochrony roślin. Największym wyzwaniem jest ten drugi problem – chociaż dopuszczone są do stosowania w rolnictwie ekologicznym odpowiednie preparaty (w szczególności insektycydy) by ochronić rzepak przed szkodnikami, to jednak większość z nich nie ma rejestracji do stosowania w rzepaku.
W pokazowym gospodarstwie szczególny nacisk położono na odpowiedni płodozmian, z 3-4 letnią przerwą w powracaniu rzepaku na to samo pole.
Niezależnie od powyższego, rzepak może być bardzo wdzięcznym gatunkiem w uprawie ekologicznej.
Badania prowadzone na UWM w Olsztynie wykazały bardzo wysoką jego wydajność w uprawie po lucernie (5 – 6,7 t z ha), na glebie pszennej. Rolnicy dysponujący słabszymi glebami i przedplonami w postaci zbóż mogą uprawiać rzepak, jednak wówczas plony będą co najmniej o połowę mniejsze. W badaniach własnych po zbożach, stosując maksymalne dawki azotu dopuszczone w rolnictwie ekologicznym (170 kg N na 1 ha), uzyskiwano do 2,5 t nasion z ha.
Profesor Józef Tyburski podkreślił, że rzepak z jednej strony wymaga od rolnika doprowadzenia gleby do wysokiej kultury, ale z drugiej, procentuje ona w postaci wysokich plonów roślin następczych przez kolejne 3-4 lata.
Uczestnicy demonstracji mieli okazję zapoznać się z praktykami rolniczymi przy uprawie roli pod rzepak ozimy. Rola pod rzepak ozimy powinna być tak doprawiona, aby nasiona można było płytko wysiać do gleby zagęszczonej, o dobrym podsiąku. Takie warunki spełnia klasyczna, rozwinięta, płużna uprawa roli. Przestrzeganie wymogów stawianych zespołowi upraw pożniwnych i przedsiewnych, pochłania 3 – 5 tygodni. Ten sposób uprawy roli ma duże znaczenie plonotwórcze, jak również ogranicza zachwaszczenie. Przygotowując stanowisko po koniczynach, lucernach i ich mieszankach z trawami, najpierw należy płytko pociąć górną warstwę roli, co umożliwi przeschnięcie zielonej masy przed jej przyoraniem, w celu uniknięcia procesów gnilnych w glebie. Ponadto ułatwi to orkę – dokładne odwrócenie skiby.
Kolejną zaletą jest to, że pielęgnowana podorywka skutecznie zwalcza chwasty, przyspiesza rozkład resztek pożniwnych (w tym uwalnianie azotu, tak potrzebnego do jesiennego rozwoju rzepaku), chroni glebę przed utratą wody oraz ułatwia wykonanie orki siewnej. Po odleżałej podorywce należy wykonać na 2–3 tygodnie przed siewem rzepaku orkę siewną na głębokość ok. 15–20 cm.
Operacja ma na celu wymianę wiedzy i doświadczeń, współpracę między nauką a praktyką rolniczą. Celem demonstracji było wskazanie najlepszych technologii (optymalnego stopnia intensywności) uprawy rzepaku ozimego, prowadzonej w myśl zasad rolnictwa ekologicznego.
Szkolenie połączone z praktyczną częścią zajęć na demonstracyjnej plantacji jest odpowiedzią na zainteresowanie ekologiczną uprawą rzepaku w Polsce, jako pochodną rosnącego zainteresowania konsumentów ekologicznym olejem rzepakowym tłoczonym na zimno.
Opiekun naukowy demonstracji: prof. Józef Tyburski, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Opiekun doradca demonstracji: Sylwia Chyła-Sandak, Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Lubaniu
