Warzywo, które jedni kochają, a inni nienawidzą. Może jest i kontrowersyjne, ale na pewno również zdrowe. Surowcem leczniczym czosnku jest świeża cebula i olejek czosnkowy. Zawiera on wiele substancji o działaniu leczniczym, m.in. witaminę B i C, selen, fosfor, wapń, magnez i żelazo. Olejek eteryczny zawarty w czosnku zawiera siarczany i allicynę – związek o charakterystycznym ostrym zapachu.
Czosnki tradycyjnie dzielimy na dwie grupy. Czosnki strzałkujące (twardołodygowe) – wytwarzają pędy kwiatostanowe z cebulkami powietrznymi. Odznaczają się silnym wzrostem, mają pokrój podobny do porów. Główki są jednak słabo okryte łuskami i dlatego gorzej się przechowują. Czosnki niestrzałkujące (miękkołodygowe) – główki są nieregularne, ząbki są mniejsze i ułożone spiralnie. Są silnie okryte łuskami nasiennymi i dobrze się przechowują.
Badania przeprowadzone przez naukowców dowodzą, że czosnek ma właściwości zwalczające infekcję, chroni przed zawałem i udarem, a także wspomaga trawienie. Niektóre źródła powołują się także na działania antynowotworowe i odmładzające.
Czosnek, mimo iż jest uważany za „naturalny antybiotyk”, nie jest dobry dla każdego. Surowy czosnek charakteryzuje się większym potencjałem zdrowotnym niż poddany obróbce termicznej. Jednak niektóre osoby mogą odczuwać po jego zjedzeniu dolegliwości i czasami powinny z niego całkowicie zrezygnować.
Po zjedzeniu surowego czosnku mogą wystąpić dolegliwości trawienne takie jak: wzdęcia, zgaga, nudności, dyskomfort i ból brzucha. Dlatego na czosnek powinny uważać osoby z chorobami żołądka i jelit. Ma on też właściwości przeciwzakrzepowe, co oznacza, że zapobiega nadmiernemu zlepianiu się płytek krwi. Z tego powodu należy unikać jego spożywania przynajmniej 10 dni przed zabiegami i operacjami, a także w czasie przyjmowania leków rozrzedzających krew. Należy pamiętać, aby nie przesadzać ze spożywaniem czosnku. Zaleca się 1-2 ząbków dziennie, aby zwiększyć naszą naturalną odporność.
Poza czosnkiem pospolitym wyróżniamy także czosnek niedźwiedzi. Ma łagodniejszy smak, ale też wiele właściwości leczniczych. Według badań, ta odmiana czosnku posiada bogatszy skład chemiczny. Ma większą ilość kwasów fenolowych oraz duże stężenie związków siarki. Kwasy fenolowe oraz inne substancje lotne zawarte w czosnku niedźwiedzim rozrzedzają wydzielinę zalegającą w oskrzelach podczas przeziębienia, grypy czy przy innych infekcjach układu oddechowego. Natomiast związki siarki wpływają pozytywnie na układ pokarmowy, sercowo-naczyniowy oraz wątrobę.
Mało znaną, a bardzo zdrową formą, jest czarny czosnek. Czarny czosnek powstaje podczas procesu podobnego do karmelizacji. Przez około miesiąc zostaje poddawany działaniu temperatury od 60-80 °C oraz sporej wilgotności. Czosnek zostaje umieszczony na kilka tygodni w specjalnych komorach, które pomagają zachować ściśle określone warunki. Biały czosnek zmienia swój smak, kolor, zapach oraz strukturę. Zmianie ulegają także jego właściwości. Składniki mineralne i substancje aktywne stają się lepiej przyswajalne dla naszego organizmu. Czarny czosnek przeciwdziała procesom starzenia się, działa antyoksydacyjne. Jest też źródłem magnezu, wapnia, cynku, siarki oraz żelaza. Istotnym działaniem tej formy czosnku jest też regulacja poziomu cukru oraz wspomaganie krążenia krwi i procesu jej krzepnięcia, przez co zapobiega zawałom serca i udarom mózgu.
Niezależnie, którą formę czosnku wybierzemy, warto wprowadzić go do swojej codziennej diety. Jego bogactwo w witaminy i składniki odżywcze jest niezaprzeczalne. Warto jednak robić to z głową i nie przesadzić. Jeżeli mamy taką możliwość, wzbogacajmy dietę o naturalne suplementy.
Weronika Lepak
w.lepak@podr.pl
